जेठ १९, २०७९

याे बिहानी प्रहर कति शालीन छ, कति सुन्दर छ, कति विशेष छ । जिन्दगीले फेरि याैटा सुनाैलाे सुरूवात पाएकाे छ । म धन्य छु याे संसारमा । अाज जिन्दगी फेरि सुरू भएकाे छ तर पनि शून्यबाट हैन, मैले हिजाेकाे अनुभव, हिजाेकाे सिकाइ र हिजाेकै उपलब्धिहरूबाट अाज सुरू गर्न पाएकाे छु । मलाइ यति घमण्ड लागिरहेकाे छ अाफैँलाइ हेरेर । मसित जे छन् सबै सुन्दर छन् । मेराे अनुहारमा कुनै दाग छैन, मनमा कुनै बेचैनी छैन, तनमा कुनै दुखाइ छैन । याैटा मानिसलाइ याे भन्दा ठूलाे खुसीकाे कुरा अरू केही छैन । हिँड्न मन लागे म हिँड्न सक्छु अाफ्नै खुट्टाहरूकाे सहाराले, बाेल्न मन लागे म बाेल्न सक्छु एक्लै पनि, लेख्न मन लागे मसित लिपीहरूकाे ज्ञान पनि छ र केही खाली पानाहरूपनि । मेरा अाँखाहरूले पनि सबै कुरा यथावत् नै देख्न सक्छन् । म याे भाैतिक संसारलाइ अाफ्ना नयनहरूले ग्रहण गर्न पनि सकिरहेकै छु । चाहेमा म अहिले चराहरूकाे संगीत पनि सुन्न सक्छु, ससाना छाउराहरूकाे नरम भुत्लालाइ छाेएर अानन्द पनि लिन सक्छु । म धेरै स्वतन्त्र र खुसी छु । 

यसका अलाबा मलाइ कुनै कुराकाे सुर्ता छैन, कुनै कुराकाे कमि छैन । मेरा शरीर हरेक तवरले स्वच्छ छ । मेराे मस्तिष्कमा कुनै खराबी छैन । मेराे चित्त पवित्र छ । मनमा कुनै कुराकाे डर र चिन्ता छैन । कुनै ठाउँमा कुनै प्रकारकाे घाउ भएकाे जस्ताे महसुस भएकाे छैन । यति नै काफी छ मलाइ अाजकाे लागि खुसी हुनका लागि । 

नेपाल छैन सानाे – दिक्पाल

लाखाैँ पहाडलाइ छाडी हिमाललाइ

जान्छाै विदेश साथी दुख्दैछ देशलाइ

मेची पुगूँ कि काली छैनन् कतै बिरानाे

भन्दैछ देवकाेटा नेपाल छैन सानाे ।

खर्चेर साल लाखाैँ काेरेछ एक चित्र

खाेजेर हेर साथी के छैन देशभित्र 

ठूलाे छ चित्त मेराे अग्लाे छ माथि छानाे

भन्दैछ देवकाेटा, नेपाल छैन सानाे ।

जान्छन् उडी बचेरा छाडेर माउ अाफ्नाे

प्याराे भयाे अरूकाे बिर्सेर ठाउँ अाफ्नाे

खर्ची कराेड पैसा पाइन्न काख न्यानाे

भन्दैछ देवकाेटा नेपाल छैन सानाे ।

बेचेर मूल्य ताेकी के अर्थ जिन्दगीकाे

अाफ्नै थलाे भिजाए हुन्थ्याे भलाे नदीकाे

बस्नेछ नाम तिम्राे याे देशमा फलानाे

भन्दैछ देवकाेटा नेपाल छैन सानाे ।

Version Conflict: गुरू

तिम्रै अक्षर अाउनेछ महिमा तिम्रो म लेखूँ भने

तिम्रै शब्द सुनिन्छ फेरि मुखले केही म बाेलूँ भने

तिम्रै भाव विचार हुन्छ कविता मैले सुनाएपनि 

तिम्रै दर्शन दृष्टिकाेण तरिका मैले सिकाए पनि । 

तिम्राे सिन्धु पुगेर एक करूवा पानी उभाएपछि

लाग्याे याे मरुभूमिमा सयजुनी बाँचिन्छ अाएपछि ।

मेराे नाम फलानु भन्नु पहिले तिम्रै चिनारी दिऊँ

अाशीर्वाद मिलाेस् सदैव गुरूकाे अाफ्नाे अहम् बिर्सिऊँ ।

चाहिन्न केही अरू

मेरो यो मुखमा मिठो र गुलियो मात्रै परोस् भन्दिनँ

मेरो आँगनमा सधैँ कुसुमको बर्सात होस् भन्दिनँ

छातीमा पुसको चिसो पसिरहोस् हाेस् अाङ नाङ्गो बरु

मेरो देश स्वतन्त्र सुन्दर रहे चाहिन्न केही अरू ।

सानो होस् झुपडी पहाड भिरमा यो जिन्दगानीभरि

दुःखैदुःख, अभाव होस् कठिन होस् मेरो कहानीभरि

पैसासङ्ग विशाल देश जनता साटेर पो के गरूँ

वैरीको अघि झुक्न लुक्न चाहिन्न केही अरू ।

मान्छेको सिप देखिए, प्रकृतिको पाइन्न पृथ्वीभर

यी हाम्रा हरिया पहाड चुचुरा यस्तै रहोस् सुन्दर

होलान् लाख हिमाल खोँच पहरा गाह्रा उकालाहरू

यौटा पर्वतमात्र चढ्न सकिए चाहिन्न केही अरू ।

छैनन् जीवनमा करोड रुपियाँ कुम्ल्याउने चाहना

मैले ईश्वरको अगाडि अहिले के गर्नु खै प्रार्थना

मात्रै शान्त खुसी समुन्नत रहून् आफन्त साथीहरू 

आमाको गह भत्किई नचुहियोस् चाहिन्न केही अरू ।

नयाँ बिहानी

उठेँ बिहानै सबतर्फ हेर्छु

देखेर पात्राे सहसा म फेर्छु

अरू कुरा देख्दिन फेर्नुपर्ने

पाएँ नयाँ जीवन लेख्नुपर्ने । 

अाहा मलाइ सुखसैल मात्र

राखेछ दैलाेअघि अाजमात्र

मीठाे बिहानी र खुला उज्यालाे

र छैन मेराे मनमा अँध्याराे ।

छ शान्ति काेठाभरि अाज टम्म

सुनिन्न काेलाहल दूरसम्म

यस्ताे छ माहाेल िबहान बेग्लै

लाग्दैन दिक्दार भएर एक्लै ।

लाग्दैछ यस्ताे कि कहाँ छु अाज

पुगेँ नयाँ देश चढी जहाज

जहाँ कुनै चीज नपाउँदा नि

भइन्न दुःखी म खुसी हुँदा नि ।

बाँकी सबै काम हिजै सकेछ

याे जिन्दगी अाज  नयाँ भएछ । 

मेरो गाउँ

पृथ्वीको एउटा कुनामा धेरैले नदेखेको नसुनेको यौटा शान्त सुन्दर मेरो सानो गाउँ छ । प्रकृतिको यौटा बगैँचा हो अथवा यौटा फूल हो जो अरु रुखहरुको शीतलतामा फुलिरहेको छ। सिङ्गो मुलुकमा भूकम्प आइरहँदा पनि मेरो गाउँ आफ्नो मनलाई स्थिर राखेर तपस्या गरिरहेको जस्तो देखिन्छ ।  विश्वमा एकमात्र त्यस्तो ठाउँ जहाँ पुग्दा मेरो मनमा चैन हुन्छ । मलाई मेरो गाउँ कति प्यारो छ भनेर शब्दमा लेख्न सकिन्न ।

मेरो गाउँ दश घरपरिवार रहेको यौटा छुट्टै ग्रह हो । हामी चौवालिस जनाको लागि यौटा पृथ्वी हो यो गाउँ । ठूलठूला पहाडहरुको बिचमा माटो थुपारिएको यो सानो डाँडो दुनियाँको नजरमा लुकिरहेको जस्तो देखिन्छ होला तर हामी लुकिरहेका हैनौ सुखमा जिन्दगी जिइरहेका छौ । पहाड होचो भएपनि बिहानी सूर्यको ताजा किरण दैलोमा आइपुग्छ र अँध्यारोमा समेत हामीलाई न्यानो पठाइरहन्छ । मध्य दिनमा जब शहर उम्लिरहेको हुन्छ हामी घाम ताप्दै चिसो हावा पिइरहेका हुन्छौँ । दुईतिरबाट मीठो सुवासयुक्त बतास आएर जब यो तनमा स्पर्श दिन्छ तब यो भूग्रहको मुटु नै मेरो सानो गाउँ हो भन्ने भान हुन्छ । यहीँ मेरा बुवाहरूले कट्यान माटोको इट्टा बनाएर घर बनाउनुभएको थियो । यहाँको जमिनमा लड्दा पनि चोटपटक लाग्दैन किनकि यो जमिन कुनै बेलायती शहरजस्तो पत्थरले बनेको हैन, नरम माटाेले बनेकाे हाे ।

कहिलेकाहि सोच्छु, मेरो गाउँ गाउँ हैन फूलबारी हो, सबै पुतलीहरुको जम्काभेट हुने ठाउँ हो, सबै चराचुरुङ्गीहरूको माइती हो, बिरुवाहरुको सङ्ग्रहालय हो । त्यति भन्दा धेरै कुरा छुटेका छन्, यो गाउँ पानीका थोपाहरूको सङ्गीत सिक्ने ठाउँ हो, कविहरूको कविताको स्रोत पनि हो । जसरी म मेरो घर भन्दा मेरो गाउँलाई सम्झिन्छु, मेरो गाउँ भन्दा यहाँका वनजङ्गल, डाँडापाखा, खोलानाला, झरना छहरा, घाँसदाउरा, धारापानी, बोटबिरुवा , चराचुरुङ्गी, पातपतिङ्गर सबै सबै कुराहरू सम्झिन्छु । राष्ट्रकविको 'खोला र नाला सँगिनी हजार, आएर भेट्छन् वनको पुछार' गुन्गुनाइरहँदा म मेरो गाउँको सिरानबाट बग्दै पुछारसम्म पुग्छु जहाँ गाउँको दुईतिरबाट बग्दै, दर्जनौं झरनाहरू बन्दै, आएका खोलाहरू एकअर्कासँग मिसिन्छन् । मलाई मेरो घरपनि दरबारभन्दा विशाल लाग्छ किनकि जब म मेरो घरलाई हेर्छु घरको वरिपरि टाढा टाढा सम्म फैलिएका खरबारी र त्यो भन्दा पनि पर परसम्म फैलिएका हरिया जङ्गललाई एकैचोटि हेरिरहेको हुन्छु । र म यो प्रश्न आफैलाई सोध्छु, यति ठूलो घर यो संसारमा कसको छ होला ? एक तवरले त मलाई जङ्गली भने पनि कुनै आपत्ती छैन । म त गर्वसाथ भन्छु, म जङ्गलमा घुम्नु, पाखामा रम्छु र गाउँमा हराउँछु । मलाई यो पत्थरबाट बनेका सयौँ तलाका महलहरूभित्र थुनिनु छैन, मलाई त यी डाँडापाखा, नदीनाला, बोटविरूवाहरू, चराचुरुङ्गीहरू र किराफट्याङ्ग्राहरूसँग समय बिताउन मन छ । सिसाका झ्यालहरु थुनेर भित्र एसी चलाइरहँदा मेरो छाला चिसो भइसक्दासम्म पनि यो मन शीतल हुँदैन । सहरका महँगा रेष्टुरेण्टहरूमा पन्ध्रथरी  परिकार मुखमा चलाइरहँदा पनि मैले भीरपाखाका पात टिपेर चपाएजस्तो स्वाद पाउँदिन । शरीरका अङ्गहरुमा धातुहरूले बेरिरहँदा मानिसहरूलाई आनन्द मिल्दो हो, मलाई क्यान्सर पलाएको जस्तो लाग्छ । अरूलाई शरीरमा त्यस्ता अनावश्यक चिजहरू झुण्ड्याइरहँदा आफू हावामा तैरिएकोजस्तो लाग्दो हो, मलाई कसैले भुईँतिर तानेको जस्तो लाग्छ । महँगा विदेशी पहिरन लगाइरहँदा अरूलाई अरूभन्दा अग्लिएकोजस्तो लाग्छ होला, मलाई थिचिएको जस्तो लाग्छ । आफैँ कसैको तल चेपिएको जस्तो लाग्छ । मलाई त स्वतन्त्रता चाहिन्छ, खुसी चाहिन्छ र आनन्द चाहिन्छ ।

मानिसहरूकाे लागि एउटा सानाे अन्नकण्टार कुना कन्दरा हाे मेराे गाउँ, तर मेराे लागि याे पृथ्वीकाे मुटु हाे, बिचकाे भाग हाे, केन्द्रबिन्दु हाे । मेराे गाउँकाे कुनै चाैताराेकाे शीतल छहारीमा मध्यदिनमा म पल्टिएर मस्त हावा लिइरहँदा कसैले मलाइ टाढाबाट सानाे देख्दाे हाे, दयनीय देख्दाे हाे, कमजाेर देख्दाे हाे । तर मलाइ अापफू याे संसारकाे सिंहासनमा सुस्ताइरहेकाे भान हुन्छ । त्यति अानन्द याे संसारमा इश्वरलाइ पनि नहुँदाे हाे । त्यति धेरै फुर्सद याे संसारमा निर्जीव वस्तुहरूलाइ पनि नहुँदाे हाे । 

कहिलेकाहिँ म हिंडेर टाढा जान्छु र फर्केर हेर्छु अाफ्नाे घरलाइ

र प्रश्न गर्छु अाफैँलाइ 
यति ठूलाे घर संसारमा कसकाे हाेला ?

बिचमा एउटा झुपडी

झुपडीकाे चारैपट्टि बारीका पाटाहरू
त्याेभन्दा परपर सम्म फैलिएर रहेका खरबारी

त्यसपछि अाँखामा नअटाउने पाखा, पखेरा, पहाड, हरिया वनजङ्गल

दुइतिर युगाैँसम्म बगिरहने खाेलाहरू

खाेलाहरूमा बनिरहेका झरनाहरू, तालतलैयाहरू 
र याे विशाल साम्राज्यलाइ माथिबाट ढाकिरहेकाे ढकनीजस्ताे नीलाे अाकास ।