जलसम्पदा

के फल्छ बारी अनि खेत राेप्दा ?
पृथ्वी स्वयम् धेर हुनेछ सुख्खा ।
हाेस् पार्वती या शिवदेव भक्त
काे बाँच्न सक्ला जब सुक्छ रक्त ।
हाेला र संरक्षण याे धराकाे ?
अस्तित्व मेटी जलसम्पदाकाे ।।

जगत् सारा अटाएको म देख्ने गर्छु आमामा

फुलेछन् फूल हाँगाको सहारा नित्य पाएर
त्यसैमा कोपिलाजस्तै फुल्यो काँडा रमाएर ।
छ राम्रो को नराम्रो को ? दुबै छन् एक आँखामा
जगत् सारा अटाएको म देख्ने गर्छु आमामा ।।

उज्योला बूँद पानीका बगे जन्मेर छागाँमा
पुगे माटो निको पार्दै सबै धर्ती किनारामा ।
अहो! के गीत गाएको चराले मातृभाषामा ?
जगत् सारा अटाएको म देख्ने गर्छु आमामा ।।

माया लाग्ने पनि प्रकृतिको देन हो भुल्न हुन्न

सोध्यो तिम्रो अबुझ मनले प्यार के हो भनेर
मैले मानेँ अति असजिलो भन्नुपर्ने गमेर ।
मायालाई कुन छ तुलना गर्न मिल्ने पदार्थ ?
बल्ने आगो अलिक नभनूँ धेर मिल्दैन अर्थ ।।


आगो भन्दा उचित छ दियो तेल विश्वासको हो
मायामा त्यो तरल खनिए बल्छ जस्तो डढेलो ।
हावा चल्दा अधिक गतिमा निभ्छ बत्ती दियोको
हावा ज्यादै कम हुन गए बन्छ धर्ती अँध्यारो ।।

रक्सी लाग्दा मनुज जसरी बन्छ अन्धो समान
माया त्यस्तै सब भुलिदिने बाबुआमा जहान ।
बेहोसी झैँ सबल बिजुलीबाट लाग्दा करेन्ट
तर्सिन्छन् ती जब अलिकता छुट्छ शालीन कम्प ।।

सोचौँ जस्तै नुनचुक मिठो लाग्छ खानेकुरामा
त्यस्तै हिस्सा जफत सबको प्यारले जीवनीमा ।
माया लाग्दा मन छटपटी व्यग्रता धेर हुन्छ
माया लाग्ने पनि प्रकृतिको देन हो भुल्न हुन्न ।।

मन्दाक्रान्तामय शुभ बिहानी ।।

हुँदैछ हिंसा किन हो निरन्तर

निरीह आफ्नै अवसानको डर
सुनी समाचार भएछु काँतर ।
छ राष्ट्र बाधा व्यवधानमा पर
हुँदैछ हिंसा किन हो निरन्तर ??

गरेछ गल्ती कसले यहाँ अहो !
सजाय निर्दोष मनुष्यले सह्यो ।
विनम्र रोएर पुकार्छु ईश्वर
हुँदैछ हिंसा किन हो निरन्तर ??

माटो भयो जिन्दगी - शार्दूलविक्रीडित

माटोबाट उठी हिजो सयकिलो चट्टान बोक्दै थिएँ
नाडीभित्र अपार तागत थियो ढुङ्गाहरू तर्सिए ।
आऊ काट्न हजार दुष्मणहरु लाग्दैन त्यो ज्यादती
हावा चल्छ तथापि प्राण सकियो माटो भयो जिन्दगी ।।१।।
---
धूलो लाग्छ भनेर माथि नभको बाटो गएको थिएँ
रातो बाकसमा सुरक्षित रही यो देशमा फर्किएँ ।
देखेँ स्वप्न ठुला ठुला सहरमा बस्ती बसाल्ने भनी
मिथ्या एक रहेछ आखिर सबै माटो भयो जिन्दगी ।।२।।
---
आफ्नै मूल्य बजारमा छ महँगो चासो अरूको किन ?
फर्किन्छन् अब फेरि चामल सरी पीठो नबिक्ने दिन ।
आफ्नो रूप र बैँस सुन्दर हुँदा चर्चा बगैँचा भरि
यौटा फूल फुलेर आज कुहियो माटो भयो जिन्दगी ।।३।।
---
पल्टाऊ इतिहासका हरफ ती यो देश कस्तो थियो ?
माटो बेच्न तयार पर्वत रहे काटे भयो टाउको ।
नेपाली शिर आज झुक्छ कि भनी को हिँड्छ चिन्ता लिई ?
कस्को शोक मनाउने अब स्वयम् माटो भयो जिन्दगी ।।४।।

छन्दबध्द नेपाल

मानाैँ फाँट मधेस हिँड्न सजिलाे दृष्टान्त हाे ह्रस्वकाे
त्यस्तै दीर्घ घुमाउराे सडक हाे हाम्रै नुवाकाेटकाे ।
अग्ला लेक हिमाल पर्वतहरू ती छन् सबै छन्दमा
खाेला बग्दछ एकनास लयमा स्वर्गीय अानन्दमा ।।
---
भन्दै काेकिल धेर चिन्तित भयाे ऊ नाच्न जान्दैन रे
के खाँचाे उसकाे छ गायन कला, उत्कृष्टता भन्दिएँ ।
ए दूबाे अब त्याग बाँस जसरी अग्लाे हुने चाहना
अाफैँ दुःख गरेर हाँसिल गरे मिल्नेछ अग्लाेपना ।।
---
याैटा छन्द मिठास थ्याे धरहरा अग्लाे थियाे नाैतला
नाैलाे छन्द बन्याे अहाे जमिनमा त्याे गाभिएकाे पला ।
अास्था सुन्दर अात्ममा छ गहिराे भूकम्प अायाे तर
लाग्याे अद्भुत छन्दभङ्ग नहुने ढल्दा नि देवालय ।।
---
धेरै जात विभिन्न संस्कृतिहरू सम्पत्ति हाे देशकाे
सारा धर्म समान छन् यदि भने के अन्यथा चाहियाे ?
ए डाँफे रनभुल्ल छाै कि नबुझी हेर्दै अनेकाैँ गण
याे नेपाल स्वयम् सुरम्य कविता गर्नू तिमी वाचन ।।
---
छन्द दिवसकाे शुभकामना सबैलाई ।

तब सुशोभित हुन्छ बसुन्धरा

कमल फूल गुराँस सुनाखरी
अघि बढे भमरा सब लाेभिर्इ ।
जब छ माैसम पावन उर्वरा
तब सुशोभित हुन्छ बसुन्धरा ।।

बाँच्दैन सङ्कीणर्ता

पुग्दा माथि घमण्ड गर्दछ भने उत्कर्षमा भ्यागुताे
सत्यानास भयाे उचाइ भुलियाे झर्दा पछारिन्छ त्याे ।
सेताे सूर्य उदाउने क्षणिक हाे ताताे हुने बालुवा
याे याैटा बलियाे उदाहरण हाे बाँच्दैन सङ्कीणर्ता ।।

यौटै छ बाटो बुझौं - पहिलो कविता

अर्को मानबको ब्यथा बुझिदिनू, ‘मान्छे हुँ’ भन्छौ भने

ढुङ्गा मन्दिरको नपुज्नु कहिल्यै द्यौता छ मान्छौ भने ।
‘ऊ सानो म ठुलो’ घमण्ड नगरी सक्छौँ मिलेरै बसौँ
पालोमा अनिवार्य जानुछ सबै यौटै छ बाटो बुझौँ ।।१।।

आफैँ दुःख गरी रमी सयलमा बाँचौँ बचाऔँ बरु
डाहिल्लो नबनौँ कतै पशुसरी देख्दा रमेको अरु ।
दौडिन्छौ धनको पछि फगतमा मारेर मान्छे सयौँ
धर्तीको मनमा धनी गरिबको यौटै छ बाटो बुझौँ ।।२।।

आफ्नै सम्झिनुपर्छ दुःख अरुको सोचौं विवेकी बनी
बोले सभ्य सँधै मुनासिब हुने पग्लिन्छ ढुङ्गा पनि ।
शिक्षा शान्ति कतै अभाव छ भने साहित्य बाच्ने गरौँ
पुग्नेछौँ सब स्वर्गमा सुगमको यौटै छ बाटो बुझौँ ।।३।।

बोल्दा ख्याल गरौँ न दुख्छ कि भनी कोही कसैको मन
कुल्चेको बिरुवा सदैव पथमा खुम्चिन्छ आजीवन ।
फक्रेको नव पुष्प झर्नु पहिले बास्ना सबैमा छरौँ
हाम्रो जीवन आखिरी मिलनको यौटै छ बाटो बुझौँ ।।४।।

२०७४ पौष १९
जनवरी ३, २०१८

(I met an accident on 1st January 2018 on the way to Dhadingbeshi from Gajuri and I accepted the fact that we all have to die one day. Acknowledging that, I had to spread that messege in the form of poetry. Though, my poem was not that much effective and good, It is very important for me because from that incident I started writing poems.)

जिन्दगी १२५

निकुञ्ज अभ्यासमालाको १२५औं श्रृङ्खलामा हामी पञ्चचामर छन्दमा अभ्यास गर्नेछौं। 
 छन्दः-पञ्चचामर 
सङ्केत:-isi sis is,i sis isi s 
विषय:-जिन्दगी

वियाेग शाेक भाेकले गुमाउँदै छु धेर्यता
यथार्थ हाे कि स्वप्न हाे सदैव गर्छु कल्पना ।
मसङ्गकाे सबैकुरा सँधै सँगै रहन्छ र ?
कि जिन्दगी  व्यर्थ छ ?

उग्रवादी वसन्त

बेला कस्ताे शिशिर पछिकाे उग्रवादी वसन्त
गर्मी उस्तै असल मनमा व्यग्रता मन्द मन्द ।
बाक्लाे छाला सहित कपडा एकसाथै उतारूँ
दाैडी जाउँ गहन जलकाे तालमा फाल हानूँ ।।
जिस्की जिस्की अतुल प्रियकाे याद अायाे सतायाे
बिर्सी सक्थेँ कतिपय पला प्यार थाेरै जतायाे ।

प्रगतिको ढोका उघारौँ अब

बानी छैन सुकर्मले सबजना बाँडेर खाने किन ?
के पच्थ्यो हसुरेर अन्न सजिलै त्यो हाजमोला विना ?
बाँझो उर्वर भूमि व्याप्त छ यहाँ बेरोजगारी सब ?
गर्दै पौरख राष्ट्रमा प्रगतिको ढोका उघारौँ अब ।।१।।

अर्काको भरमा छ देश जनता माटो विरामी भयो
आफ्नै जङ्गलको टिपेर अमला खानै मनाही भयो ।
नाका बन्द छिमेकबाट गरिए घुर्की लगाई जब
लाग्यो डाह हुने यहीँ प्रगतिको ढोका उघारौँ अब ।।२।।

छातीमा जलमग्न भो मनमनै रुन्छन् तराई तल
हेर्दा माथि हिमाल पर्वतहरू देखिन्छ शोकाकुल ।
धर्तीको विकराल यो समयमा रोएर के फाइदा ?
बुझ्दै मर्म जसोतसो प्रगतिको ढोका उघारौँ अब ।।३।।

खोज्दै ज्योति प्रभातको समयमा यो देश छाडेँ रुँदै
ठेगाना तर भेटिएन नभमा ताराहरूका कतै ।
हेर्दै बस्नुहुँदैन साधकहरू भूकम्प आयो जब
रातारात विकासको प्रगतिको ढोका उघारौँ अब ।।४।।

बाटो बन्द छ राजमार्गबिचमा यात्रीहरू व्यग्र छन्
पार्टीको अभियान कार्यक्रममा कर्मीहरू मस्त छन् ।
साझा जन्मथलो विभाजन गरी मान्छौ र के उत्सब ?
मिल्दै आपसमा सदा प्रगतिको ढोका उघारौँ अब ।।५।।

नेपाली धरती कला कुशलता सौन्दर्यताको स्थल
भ्रष्टाचार बढ्यो प्रदूषित भयो नारायणीको जल ।
मेरा रक्तनली कटाउन सकूँ यौटै छ इच्छा अब
पार्दै सिञ्चित भूमि यो प्रगतिको ढोका उघारौँ अब ।।६।।

◾छन्द: शार्दूलविक्रीडित
© Lawong

फुटेर हैन देशमा जुटी अगाडि बढ्नु छ

अमानवीय कार्यले सदैव देश व्यग्र छ
बुझाइकाे सिकाइकाे अभाव विद्यमान छ ।
हिमालकाे पहाडकाे इमान उच्च राख्नु छ
फुटेर हैन देशमा जुटी अगाडि बढ्नु छ ।।

एकता

जताततै फूलहरू फुल्याे खुल्याे
 स्वार्थी भमरा डुल्याे भुल्याे
अभाव, बाधा, व्यवधान सिर्जित
भयाे सबै माैसमबाट वञ्चित
हुरी नअाए सब फूल

रङ्गकाे पर्व अायाे

रङ्गकाे पर्व अायाे

धेरै धेरै समयअघिकाे याद फर्केर अायाे
डाडाकाँडा सबतिर यहाँ रङ्गकाे पर्व अायाे
हाँस्थ्याैँ खेल्थ्याैँ कति सँगसँगै चाड अाअाेस् नअाअाेस्
मायावी त्याे सब क्षणहरू भावना सम्झना हाेस्
तर्दै गर्दा जब विरहकाे अाँसुकाे भेल ल्यायाे
अर्काे झल्काे अलिकति लिर्इ रङ्गकाे पर्व अायाे
राताे ताजा जब रगत हाे हुन्छ कालाे पुरानाे
मान्छे चिन्ने कुन छ तरिका लाग्दछन् भीडभाड
मस्ती गर्छन् सडकबिचमा अाज अाएर चाड
 भाेलि हाेली परेछ

पानीकाे महत्व

मात्रा यहाँ नपुग्दा उत्पन्न हुन्छ राेग
हाे अाैषधी नचुक्ने सम्पूर्णमा छ श्रेष्ठ ।
झर्दैन मूत्र केही सुक्नेछ पेट अान्द्राे
पानीविना यहाँ के बच्ला रअाश त्यान्द्रा ?

सुख्खा हुनेछ राेटी खान्छाै पचाउने के ?
रित्ताे भए जवानी धान्ला र टाउकाले ?
अर्काे विकल्प खाेज्दा  विज्ञान व्यर्थ बन्छ
बाेल्दा विरुद्ध पानी त्याे रूप चाउरिन्छ ।।

यो जिन्दगी नदी झैँ गन्तव्य भेट्न धाओस्

युनेस्कोबाट १९९९ मार्च २१ मा घोषणा गरिएको विश्व कविता दिवसको अवसरमा सबै काव्यसाधक एवं पाठकहरूमा हार्दिक शुभकामना सहित... 
निकुञ्ज अभ्यासमालाको १०४औँ शृङ्खलामा आज हामी दिक्पाल छन्दमा अभ्यास गर्नेछौं। 

यो जिन्दगी हजारौँ बाधा सहेर बाँचोस् 
खप्दै अनेक पीडा ढुङ्गा भएर बाँचोस् 
बिर्सेर चोट चिन्ता हाँस्ने मिलोस् बहाना 
फक्रेर फूल जस्तै हाँसो छरेर बाँचोस् । 
 -जीवन काश्यप । 


समस्याः यो जिन्दगी नदी झैँ गन्तव्य भेट्न धाओस्। 
छन्दः दिक्पाल

मिल्दैछ प्रेरणा याे प्याराे निकञ्जभित्र
साहित्यमा सुनाैला काेराैँ नवीन चित्र
बिर्सेर लक्ष्य अाफ्नाे अाँखा कतै नलागाेस् 
यो जिन्दगी नदी झैँ गन्तव्य भेट्न धाओस् ।।

बाल्याै दियाे उज्यालाे साेच्याै हुँदैन रात
चिम्लेर हेर्नु अाँखा देखिन्छ अन्धकार ।
अन्धाे नबन्नु चाहे ती नेत्र नै हराअाेस्
यो जिन्दगी नदी झैँ गन्तव्य भेट्न धाओस् ।।

लेखककाे कर्तव्य

निकुञ्ज काव्य अभ्यास
श्रृङ्खला - १०१
मिति २०७४/१२/०४
छन्दः शार्दूलविक्रीडित
विषय:-लेखकको कर्तव्य

खाँचाे पर्छ जहाँ जहाँ रगतकाे पानी नपाए पनि
धर्तीमा अब जन्मियाेस् बचनले ढुङ्गा पगाल्ने कवि ।
नाैलाे स्वर्ग पु-याउने खनिदिने बाटाे कुनै देशकाे
थाेत्रा ती चुँडिए नयाँ जडिदिने दायित्व हाे काव्यकाे ।।

ठूला विज्ञ समाजका नयन हुन् सर्वस्व देखाउने
जिम्मेवार निकाय हुन् कवि स्वयं संसार लम्काउने ।।

https://www.facebook.com/groups/954096397945375?view=permalink&id=1828472627174410

साथी बनाएँ व्यवधान के छ ?

साथी बनाएँ व्यवधान के छ ?
हेर्दै नहेरेर विधान के छ ?

देख्दैछु तिम्रै सपना सदैव
भन्छाै तिमी हेर्छु प्रमाण के छ ?

बिर्सेँ युवाका झगडा सुनेर
याे देशकाे राष्ट्रिय गान के छ ?

 भन्दा अपमान के छ ?

याद

कारागार छ यादकाे अब यहाँ हिँड्नै नसक्ने भएँ
बाेल्ने चाह थियाे बिरूद्ध यसकाे अन्त्येष्टिका खातिर
चिच्याएँ सुनिएन बाहिर कतै बन्दै गएँ काँतर
निस्केँ खाेज्न भनेर दिव्य प्रतिमा देशी विदेशीहरू
बाेकी ल्याउँछु लाख पावन उषा ताता उज्याला सबै
ठेगाना तर भेटिएन नभमा ताराहरूका कतै ।।